PROGRAM PROFILAKTYCZNO – EDUKACYJNY DLA KL. III "Ja i moja nowa szkoła"
Opracowała: Danuta Matysiak Szkoła Filialna w Popławach
WPROWADZENIE
Nauczycielem kształcenia zintegrowanego jestem od 23 lat. Wiem, że konsekwentnie i systematycznie prowadzona praca wychowawcza pomoże moim uczniom w przyszłości prawidłowo funkcjonować w społeczeństwie. Realizowałam, więc programy wychowawcze, współpracowałam z Poradnią Psychologiczną w Łukowie, rodzicami i innymi nauczycielami, czytałam literaturę fachową, a wszystko po to, aby kształtować i wspierać prawidłowy rozwój moich wychowanków. Analizując moje wieloletnie działania zauważyłam, że pracę wychowawczą w klasach młodszych należy rozszerzyć o więcej elementów, które będą wspierały rozwój podstawowych, pozytywnych cech osobowości dziecka szczególnie w klasie trzeciej. Kończą oni pierwszy etap edukacyjny, rozstają się ze swoją "małą szkołą", a w klasie czwartej i nowej szkole spotka ich zupełnie obcy, nieznany świat. Nowi nauczyciele, program, system oceniania, organizacja nauki w szkole oraz wkraczanie w wiek dojrzewania powodują, że uczniowie na początku klasy czwartej stają się zagubieni, łatwo ulegają emocjom, zachowują się impulsywnie, podejmują pochopne decyzje – nie zdając sobie sprawy z ich konsekwencji. Często dzieci, które dotychczas były aktywne – wycofują się, stają się bierne i nie potrafią zaprezentować swojej osoby. Dochodzi również do konfliktów wewnątrz klasowych, co jeszcze potęguje i tak trudną dla ucznia sytuację. Obecnie jestem wychowawczynią klasy trzeciej. Moi uczniowie w przyszłym roku rozpoczną naukę w klasie czwartej w nowej szkole. W trosce o to, aby ułatwić im przekroczenie progu edukacyjnego i odnalezienie się w trudnych sytuacjach, postanowiłam opracować program profilaktyczny, który będzie wspierał ich pozytywne cechy osobowości, kształtował charakter, wrażliwość i inteligencję emocjonalną, wyposaży w potrzebną wiedzę i umiejętności społeczne oraz da pełniejszy, lepszy obraz siebie.
I Wstęp.
Program profilaktyczno – edukacyjny "Ja i moja nowa szkoła" opracowany został w oparciu o Podstawy Programowe Kształcenia Ogólnego oraz szkolny program Wychowawczy Szkoły Podstawowej w Trzebieszowie. Program realizowany będzie w kl. III Szkoły Filialnej w Popławach w ramach zajęć dodatkowych, które będą prowadzone raz w miesiącu dla wszystkich uczniów chętnych i będą trwały od 60 do 90 minut.
II Cele programu. Program profilaktyczny "Ja i moja nowa szkoła" szczególny nacisk kładzie na kształtowanie osobowości dziecka i wspieranie jego rozwoju zarówno poprzez proponowane treści programowe jak też osobisty kontakt nauczyciela z dziećmi. Program ten zgodny jest z ogólną koncepcją prowadzenia grup socjoterapeutycznych, dlatego też założone cele pracy z grupą uwzględniają wszelkie elementy procesu socjoterapeutycznego. Są nimi:
- poprawa społecznego i emocjonalnego funkcjonowania dzieci w szkole, poprzez satysfakcjonujące kontakty z rówieśnikami i dorosłymi (zmiana sposobu zachowań);
- zmniejszanie napięć i niepokojów związanych z różnymi sytuacjami szkolnymi (odreagowanie emocjonalne);
- zapobieganie wadliwej adaptacji dzieci do warunków życia i wymagań otoczenia, poprzez uczenie ich pozytywnego patrzenia na siebie, swoje życie i otoczenie (zmiana sądów o rzeczywistości).
Cele ogólne wynikające z Podstawy Programowej Kształcenia Ogólnego. Wspomaganie wszechstronnego i harmonijnego rozwoju ucznia, w tym szczególnie:
- Umiejętności nawiązywania i utrzymywania poprawnych kontaktów z innymi dziećmi, dorosłymi, z osobami niepełnosprawnymi.
- Poczucia przynależności do społeczności szkolnej.
- Umiejętności działania w różnych sytuacjach szkolnych i pozaszkolnych.
Zadania wynikające ze Szkolnego Programu Wychowawczego. Rozbudzanie zainteresowania własnym zdrowiem i rozwojem, ułatwianie nabywania podstawowych umiejętności dbania o zdrowie:
- Edukacja do życia w społeczności (psychospołeczne aspekty zdrowia).
- Przygotowanie uczniów do świadomego, aktywnego i odpowiedzialnego uczestnictwa w życiu publicznym.
- Wspieranie prawidłowego rozwoju emocjonalnego i społecznego w tym koleżeństwa i przyjaźni.
Cele szczegółowe dotyczące kształcenia i doskonalenia umiejętności:
- budowania poczucia własnej wartości
- akceptowania swych rzeczywistych ograniczeń
- dostrzegania i spełniania potrzeb własnych i drugiego człowieka
- efektownego komunikowania się
- zachowania tolerancji i akceptacji wobec odmienności drugiego człowieka
- wzmacniania zaufania do siebie i innych
- współdziałania i współpracy
- nawiązywania przyjaźni
- znajdowania oparcia w otoczeniu
- stawania się bardziej otwartym i szczerym.
Zwiększanie świadomości dziecka, dotyczącej podejmowanych przez nie działań, zachowań w stosunku do innych ludzi, a także siebie samego (edukacja psychologiczna), służy jego rozwojowi oraz wytworzeniu postawy odpowiedzialności za własne życie. Głównym celem tego programu jest taki wpływ na dziecko, by radziło sobie z rozwiązywaniem problemów bez nadmiernego napięcia emocjonalnego, aby nauczyło się rozpoznawania, akceptowania i rozumienia własnych stanów emocjonalnych, żeby potrafiło prawidłowo współżyć z innymi, wyraźnie czuło, co jest dla niego dobre, miało odwagę podejmowania samodzielnych decyzji w przyszłości na podstawie własnego zdania, a nie presji kolegów, a także umiało wybrać, co jest dla niego dobre i zdrowe. Ponadto każde dziecko musi być całkowicie pewne, że osoby dorosłe w jego otoczeniu (nie tylko rodzice, ale również nauczyciele i pracownicy obsługi) troszczą się o nie i zawsze można zwrócić się do nich o pomoc.
III Treści programu. Program obejmuje 10 bloków tematycznych, w ramach, których realizowane będą treści programowe.
- Nasza klasa:
Tworzymy fajną grupę. Ustalamy nasze normy grupowe. Jestem niepowtarzalny, jesteś niepowtarzalny.
- Rozumiemy uczucia cudze i swoje:
Wzmacniamy poczucie własnej wartości. Poznajemy oraz nazywamy własne uczucia. Umiemy wyrażać swoje uczucia. Czy uczucia potrafią się zmieniać?
- Panujemy nad złością i gniewem:
Złość – jak radzić sobie ze złością. Złość bez wyrzutów sumienia. Złość szkodzi – długie i piękne życie bez złości.
- Uczymy się empatii:
Jakie to uczucie – założyć czyjeś ubranie? Jestem człowiekiem z plakatu. Planujemy przedsięwzięcia.
- Szanujemy innych i jesteśmy tolerancyjni dla inności drugiego człowieka:
Doceniam siebie i innych. Są sytuacje, w których czuję się bardzo ważny. Jestem wspaniały, jesteś wspaniały.
- Odpowiedzialność i samodyscyplina to nasze cechy:
Znam swoje obowiązki. Kłamać i być okłamywanym.
- Umiemy porozumiewać się ze wszystkimi ludźmi:
Komunikacja słowna i bezsłowna. Doskonalimy mowę ciała. Mój głos – mój nastrój.
- Nowej szkoły nie będziemy się bać:
Chętnie chodzę do nowej szkoły. Za i przeciw szkole. Nie boimy się nowej szkoły.
- Zawsze potrafimy mówić "nie":
Stanowczo odmawiamy - nie, dziękuję.
- Dbamy o swoje zdrowie:
Prawidłowo odżywiam się. Zawsze dbamy o higienę osobistą. Aktywnie spędzamy czas wolny. IV Metody pracy z grupą. Dzieci w młodszym wieku szkolnym nie potrafią w bezpośredni, werbalny sposób wyrażać i komunikować swoich emocji, stąd też inne sposoby informowania o swoich przeżyciach: gry i zabawy, twórczość plastyczna i artystyczna dzieci, scenki rodzajowe – są niezwykle ważne. Podczas zabawy dziecko potrafi nieraz wyrzucić z siebie dręczące je konflikty i niepokoje. Obserwując reakcję innych dzieci oraz nauczyciela może znaleźć sposób na złagodzenie swoich napięć i zrozumienie siebie samego. Sam fakt, że takie działania są akceptowane wystarcza, aby zredukować napięcia i problemy bądź sprowadzać je do takiego poziomu, na którym dziecko samo daje sobie radę. Wykorzystywane metody i techniki pracy z grupą: uzupełnianie zdań, krąg uczuć, prace plastyczne, śpiew i muzykowanie, burza mózgów, inscenizacje, psychodramy, wizualizacja, krótkie opowiadania, gry symulacyjne, zabawy ruchowe, zabawy tematyczne.
V Ewaluacja programu.
Ewaluacja programu prowadzona będzie na bieżąco po każdych zajęciach oraz na zakończenie programu.
Narzędzia ewaluacji:
- Zakończenie każdych zajęć.
Uzupełnianie zdań: Najbardziej utkwiło mi w pamięci.......... Cieszę się, bo.......... Określanie nastroju uśmiechem
- zadowolony
- obojętny
- smutny
Zajęcia rozpoczynam – dziecko podnosi kartonik z uśmiechem. Zajęcia kończę – dziecko podnosi kartonik wybranego koloru.
- Praktyczne działanie uczniów na zakończenie programu.
Podczas ostatnich zajęć, każdy uczestnik tego programu samodzielnie wykonuje książeczkę o sobie. Zawierać ona będzie swój portret – technika dowolna – oraz list do przyszłego wychowawcy klasy czwartej. I grupa – praca samodzielna "Taki jestem. Moje dobre strony". II grupa – uzupełnianie zdań: Łatwo mi być.......... Trudno mi być.......... Dzięki takim cechom jestem lubiany.......... Teraz najważniejsze jest dla mnie, aby być.......... Uważam, że w całym moim życiu będą ważne te cechy..........
- Ankieta dla rodziców na zakończenie programu
W klasie, do której uczęszcza Państwa dziecko był prowadzony program profilaktyczno – edukacyjny "Ja i moja nowa szkoła". W celu poznania państwa opinii na temat jego przebiegu i efektów zwracam się z prośbą o zaznaczenie odpowiedzi na podane niżej pytania. Dziękuję.
- Program "Ja i moja nowa szkoła" zwraca uwagę na:
- lepsze poznanie przez dziecko samego siebie TAK/NIE
- wzmocnienie pozytywnych cech dziecka TAK/NIE
- stawanie się bardziej otwartym i szczerym TAK/NIE
- postawy asertywne TAK/NIE
- radzenie sobie w sytuacjach trudnych TAK/NIE
- kształtowanie właściwego stosunku do emocji TAK/NIE
- Moje dziecko nabyło w trakcie realizacji programu umiejętności dotyczące:
- zmniejszanie napięć i niepokojów związanych z różnymi sytuacjami TAK/NIE
- prawidłowego współżycia w grupie TAK/NIE
- pozytywnego patrzenia na siebie TAK/NIE
- Kto z Państwa rozmawiał z dzieckiem na temat przebiegu zajęć? (proszę podkreślić) mama – tata – rodzeństwo – nikt
- Z tego, że moje dziecko uczestniczyło w programie "Ja i moja nowa szkoła" jestem (proszę wybrać jedną odpowiedź).
- bardzo zadowolona(y)
- zadowolona(y)
- trudno powiedzieć
- niezadowolona(y)
- bardzo niezadowolona(y)
- Czy program "Ja i moja nowa szkoła" może być polecany do realizacji w innych klasach?TAK/NIE
Literatura:
Ostrowska K., 2000, W poszukiwaniu wartości. Ćwiczenia z uczniami, Gdańsk. Malicka M., 1999, Bajki terapeutyczne, Poznań. Chomczyńska – Maliszkiewicz M., Pankowska D., 1995, Polubić szkołę, Warszawa. Bodanko A. (red), 1999, Wspomaganie procesu wychowawczego programami profilaktyczno – edukacyjnymi, Kraków. Sawicka K., (red), 1999, Socjoterapia, Warszawa. Vopel K.W., 1999, Gry i zabawy interakcyjne dla dzieci i młodzieży. Część 1: Kontakty/Postrzeganie/Tożsamość Część 2: Uczucia/Rodzina i przyjaciele Część 3: Komunikacja/Ciało/Zaufanie Część 4: Szkoła/Feedback/Współpraca, Kielce. Watson D.Ch., Weston M.S., 2000, Co dzień mądrzejsze. 365 gier i zabaw kształtujących charakter, wrażliwość i inteligencję emocjonalną dziecka, Warszawa. |